BART EECKHOUT - commentator bij De Morgen.
De jachtigheid die we ervaren is er grotendeels een die we onszelf opleggen
Gelukkig zijn er nog wetenschappers om ons af en toe te wijzen op de kloof tussen perceptie en realiteit. Het leven, zo blijkt uit het nieuwe tijdsbestedingsonderzoek van de VUB, wordt helemaal niet drukker. We werken niet harder dan vroeger, en we hebben zelfs meer vrije tijd dan vroeger te besteden.
Hoe kan dat nu? Dit is toch een maatschappij die in een 'borderline-tijdperk' zowat collectief op de rand van een zenuwinzinking staat? De kabinetten van therapeuten en psychologen zitten vol uitgebluste zielen. De maatschappijkritische woorden van bekende psychiaters als Paul Verhaeghe of Dirk De Wachter worden als evangelie aanvaard. En nu dit!
Druk, druk, druk is behalve een jammerklacht ook een statussymbool
Net zoals bij onveiligheid blijkt er bij tijdsdruk een groot verschil te zitten tussen objectieve, statistische feiten en subjectieve gevoelens. We denken dat we het erg druk hebben, en we zeggen dat ook graag. Druk, druk, druk is behalve een jammerklacht ook een statussymbool.
De toename van burn-outs heeft weinig te maken met het opvoeren van feitelijke werkdruk, maar eerder met hoe we met die werkdruk omgaan. De gedachte dat in een versnellende, omwentelende wereld zelfs hard werken niet altijd volstaat om een stabiele en bevredigende job te behouden leidt wellicht tot meer angst en uitputting dan het harde werk zelf.
Ook in de vrije tijd overheerst het gevoel dat het allemaal veel meer van moeten is. Dat sluipt zelfs in het taalgebruik binnen. Een goed boek of een leuk stuk in de krant is een 'must read' geworden. Een knappe film of een spannende tv-reeks is een 'must see', een fijne nieuwe plaat een 'must hear'. En elke dag stormen er nieuwe niet te missen sensaties op ons af. Digitalisering heeft zowat al die 'musts' ook nog eens onmiddellijk consumeerbaar gemaakt.
Zo raakt vrije tijd verkaveld met dingen die je misschien wel wil doen, maar waarvan je toch vooral het gevoel hebt dat je ze moet doen. Zo raakt vrije tijd verkaveld met dingen die je misschien wel wil doen, maar waarvan je toch vooral het gevoel hebt dat je ze moet doen, wil je niet van de wereld afvallen. En dus staan we vrijwillig maar gestrest in de file om allemaal dezelfde expo, dezelfde panda's of dezelfde smartphone te kunnen bewonderen. De vraag die we ons moeten stellen, is niet of we voldoende vrije tijd hebben, wel of die tijd nog wel werkelijk vrij is.
De jachtigheid die we ervaren, is grotendeels een jachtigheid die we onszelf opleggen. En, jawel, net zoals bij het onveiligheidsgevoel, mogen media zich ook wel eens bezinnen over de rol die ze spelen in het verspreiden van dat druktegevoel. Bij deze.