Onderzoekers hebben de besmettelijkheid van geluk in sociale netwerken onderbouwd. Lachen is aanstekelijk — je hoeft niet gestudeerd te hebben om dat te weten. Maar hoe vluchtig is dat effect?

Niet zo heel erg vluchtig, melden James Fowler van de universiteit van Californië in San Diego en Nicholas Christakis van de Harvard Medical School in het British Medical Journal. Ze tonen in het vakblad aan dat geluk zich vér kan verspreiden in een sociaal netwerk. Niet alleen van de ene persoon op de andere, maar tot bij contacten in de derde graad, die de gelukkige zelf niet eens hoeft te kennen. "In deze tijden van recessie en economisch doemdenken is het fijn om te weten tè komen, dat geluk zich vlotter verspreidt dan ongeluk": zegt Fowler in een persmededeling die door zijn universiteit werd uitgestuurd.

Wetenschappers zijn al langer in geluk geïnteresseerd. Ze hebben zowat alles bestudeerd dat er invloed op kan hebben, gaande van het winnen van de lotto tot je job verliezen of ziek worden. "Maar nooit eerder hebben ze het effect van andermans geluk in rekening gebracht": zegt Fowler. "Wij hebben dat wel gedaan, en we hebben bewezen dat geluk zich als een kettingreactie in sociale netwerken kan verspreiden." Ook volgens Fowlers collega Christakis is een van de voorwaarden voor menselijk geluk het geluk van anderen. "Het vernieuwende aan ons werk is dat we emoties als een collectieve eigenschap hebben beschouwd, niet als een individuele."

Christakis en Fowler gebruikten bij hun onderzoek gegevens uit de gereputeerde Framinghamstudie. In dat onderzoeksopzet worden sinds 1948 de medische gegevens bijgehouden van 5.209 mannen en vrouwen en hun nakomelingen tussen de 30 en 62 jaar, uit het stadje Framingham in Massachusetts. Het onderzoek was destijds een initiatief van cardiologen van het National Heart Instante, maar de gegevens worden inmiddels ook door andere onderzoekers ingezameld en gebruikt.

Christakis en Fowler stelden met de Framinghamgegevens het sociale netwerk van 4.739 mensen weder samen, van wie het geluksgevoel was gemeten tussen 1983 en 2003. Voor elke deelnemer noteerden ze voor die periode de geboorten, huwelijken, overlijdens en scheidingen in diens familie. Ze namen ook de lijsten met vrienden, kennissen, collega's en buren door, die deelnemers bij hun inschrijving in de Framinghamstudie hadden opgegeven. (Veel van die kennissen zaten zelf overigens ook in de studie.) De onderzoekers concluderen dat geluk van gezelschap houdt. Gelukkige mensen bleken in dezelfde netwerken te zitten, en mensen met veel sociale contacten leken doorgaans gelukkiger. Niet het aantal contacten, wel het aantal gelukkige contacten speelt volgens Fowler en Christakis een doorslaggevende rol. Gemiddeld doet elke gelukkige vriend iemands kans op geluk met negen procent stijgen, berekenden de twee. (Elke ongelukkige vriend haalt daar weer zeven procent vanaf.)

Concreet: als iemand gelukkig wordt, stijgt de kans op geluk van een vriend die anderhalve kilometer verderop woont, met 25 procent. Die van een inwonende partner gaat met acht procent omhoog, die van in de buurt wonende broers of zussen met 14 procent, en die van de buren met 34 procent. Het effect houdt tot een jaar aan. Maar de echte verrassing zat bij de indirecte contacten: ook die profiteren mee. Als de gelukkige een direct contact is, gaat de gelukskansmeter gemiddeld met vijftien procent omhoog, met tien procent als de gelukkige de vriend van een vriend is, en met zes procent als hij de vriend van een vriend van een vriend is. Waar we zelf in het sociale netwerk zitten, speelt ook een rol. Iemands geluk hangt niet enkel af van hoeveel vrienden hij heeft, maar ook van hoeveel vrienden die vrienden op hun beurt hebben. En hoe centraler iemand zit in het netwerk - hoe beter geplaatst zijn vrienden of hoe groter de sociale kring - hoe meer kans dat hij gelukkig wordt. (Omgekeerd speelt het effect niet: wie gelukkig wordt vergroot zijn sociale kring niet.)