Wat zijn de gezondste manieren om overeind te blijven wanneer de wereld aanvoelt alsof ze in een totale chaos terecht gekomen is?

Charleroi, Würzburg, München, Reutlingen, Ansbach, Nice en St-Etienne-du-Rouvray. Veel Europeanen zullen de eerste helft van de zomer van 2016 ongetwijfeld herinneren als de 'zomer van de terreur'. Er lijkt immers geen dag voorbij te gaan waarin er geen (terroristische) aanslag wordt gepleegd bij ons of in een van onze buurlanden. De wapens variëren van messen, geweren, bommen tot zelfs een vrachtwagen, maar het motief is niet altijd ingegeven door de terroristische terreurbeweging Islamitische Staat (IS). Hoe dan ook lijkt de wereld te zijn vervallen in complete chaos en weet zelfs de meest rationele medemens zich haast geen houding meer aan te nemen.

De wereld lijkt te zijn vervallen in complete chaos en zelfs de meest rationele medemens weet zich haast geen houding meer aan te nemen.

Nieuwsberichten over gruwelijke wereldgebeurtenissen zijn heel specifiek traumatiserend voor slachtoffers die van een dergelijke aanslag proberen te bekomen. Zij die al kampen met een posttraumatisch stressaandoening ervaren dan nog meer nachtmerries en worden hypergevoelig. Ze zijn tegelijk alert, maar zien ook in alles een gevaar. Voor hen is het duidelijk: de wereld is een gevaarlijke plek en mensen zijn slecht. Zij hebben niets aan argumenten zoals 'West-Europa is nog nooit zo veilig geweest als nu' of 'het aantal doden door terrorisme ligt nu veel lager dan in de jaren 70 en 80'.

'Medeleven-moeheid'

Maar hoe zit het bij mensen die nooit eerder een trauma hebben ervaren? Want ook zij die niet rechtsreeks betrokken zijn bij een aanslag kunnen posttraumatische stress ontwikkelen door gewoon nog maar de nieuwsberichtgeving erop na te slaan. Uiteraard is die vorm van stress in geen geval te vergelijken met de stress waarmee de slachtoffers geconfronteerd worden, maar we kunnen ook dit type van angst niet negeren. Het gevaar bestaat immers dat het bij sommigen leidt tot zogenaamd 'medeleven-moeheid' (zich hulpeloos voelen en het zich daarom allemaal niet meer aantrekken). Anderen ervaren angst en gaan zelfs hun gedrag veranderen. 

Dat laatste is net waar psychologen voor waarschuwen. Ze vrezen dat mensen - vooral zij die de neiging hebben om zich overdreven zorgen te maken - beslissingen gaan nemen die gebaseerd zijn op angst. De Nederlandse massapsycholoog Jaap van Ginneken zei daarover in Ter Zake dat we daardoor 'in de val dreigen te lopen die voor ons was opgezet'. 'Nu al melden allerlei festivals en horeca-aangelegenheden dat de bezoekersaantallen fel teruglopen. Dat is echter een illusie, want die dingen gebeuren meestal op plekken waar je het het minst verwacht.' 

Maar wat moeten we dan wel doen? Psychologen geven het advies om gewoon verder te gaan met het leven en je niet te keren tegen de anderen (in dit geval de moslims). Daar is een belangrijke taak weggelegd voor de politiek om te voorkomen dat er een polarisatie plaatsvindt in de samenleving. Ondoordachte maatregelen en paniekreacties vanwege het beleid zijn daarom te vermijden. 

Richtlijnen

Op persoonlijk vlak, kan je zelf ook heel wat doen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de richtlijnen die de American Psychological Association vrijgaf na de terroristische aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten. Aangezien ze nog steeds relevant zijn, lees je ze hieronder: 

1. Weet dat je niet alleen bent 
Het is goed om te weten dat het perfect normaal is om je hopeloos te voelen door wat er om je heen gebeurt. Mensen zijn immers geen koele kikkers, maar emotionele thermometers. 

2. Neem even een pauze van het nieuws 
Eindeloos naar alle (extra) nieuwsuitzendingen kijken vergroot enkel en alleen maar de stress die je al ervaart. We leven dan ook nog eens in een internettijdperk waar nieuws 24 op 24 beschikbaar is. Daarnaast zien we dankzij de aanwezigheid van de sociale media het geweld in zijn meest gruwelijke details. Maar let op, geloof niet alles wat je leest op die sociale media, er circuleren ook heel wat geruchten en hypes. 

Hoewel je uiteraard geïnformeerd wil blijven, vooral als er naasten bij de aanslagen betrokken zijn, is het geen slechte zaak om tv en radio even uit te schakelen. Probeer het nieuws in dosissen te consumeren, bijvoorbeeld 10 minuutjes per dag. (En niet 10 minuutjes per uur.) Weet immers ook dat de media niet onschuldig zijn en op hun manier een steentje bijdragen aan de angst die er momenteel heerst in de maatschappij. En daar moeten nieuwsmedia zich van bewust zijn, zo vinden de hoofdredacteurs van de Vlaamse media. 'Wat tot nadenken stemt, zijn de zogeheten "nieuwsmijders", de mensen die zich van het nieuws afkeren, omdat ze niet meer overweg kunnen met al die terreur en negativiteit', aldus Björn Soenens, hoofdredacteur van Het Journaal. Hij probeert evenwichtige nieuwsbulletins te maken. 'Daar waken we over, dat er nog ander nieuws is dan terreur. Anders krijg je mensen die niet meer hun deur uit durven komen door de wereld die ze op tv wordt voorgehouden. Dat willen de terroristen precies bereiken, maar dat mogen we als samenleving niet laten gebeuren.'

Geloof niet alles wat je leest op die sociale media, er circuleren ook heel wat geruchten en hypes. Wees ook alert voor de blootstelling van te veel nieuws aan je kinderen en wees voorbereid op eventuele vragen die ze zouden kunnen stellen. 

3. Blijf alles in perspectief zien
Hoewel tragische gebeurtenissen niet onbestaand zijn, toch zijn ze een zeldzaamheid. We hebben het al vaker gehoord: de kans dat je sterft in een auto-ongeluk is groter dan dat je sterft door een terroristische aanslag. Weet dat nationale overheden en er alles aan doen om de veiligheid te garanderen en aanslagen te voorkomen. Slechte dingen komen nu eenmaal voor, maar het is belangrijk om ook de vele positieve dingen te appreciëren die een bron van welzijn en kracht zijn. 

4. Wees voorbereid op het onverwachte 
Wanneer je een noodplan hebt, heb je het gevoel dat je de controle hebt en voorbereid bent op het onverwachte. Denk dus even na over hoe jij, je familie en vrienden zullen reageren en contact met elkaar zoeken in het geval van een crisis. Spreek een plaats af om naartoe te gaan voor het geval je elkaar niet kunt bereiken per telefoon. 

5. Help anderen 
Anderen te hulp schieten in tijden van nood kan ook gunstig zijn voor de helper.

6. Houd contact 
Onderhoud je netwerk en sociale activiteiten, zowel in persoon als op het internet. Dat geeft een gevoel van normaliteit en is een waardevolle vorm van ventilatie voor het delen van gevoelens en om stress te verminderen. Aanvaard de hulp en steun van anderen om je veerkracht te verhogen. 

7. Onderhoud je dagelijkse routine
In stresserende tijden is het belangrijk dat je een dagelijkse routine behoudt. Opnieuw: onderhoud sociale contacten en verzorg jezelf door gezond te eten, te sporten en te rusten.

8. Zoek professionele hulp 
Als de bovenstaande tips onvoldoende blijken te zijn voor jou, overweeg dan om met een professionele hulpverlener te gaan praten.

9. Regelmatig mediteren
Vanuit Timotheus willen we nog een negende punt toevoegen. Regelmatig mediteren helpt om alles in perspectief te zien en ondersteunt je om de juiste gemoedstoestand te vinden in de chaos. Vooral rustig in beschouwing gaan, tegelijk onze innerlijke dromen blijven nastreven. Intens leven, verbonden blijven met wat is, rondom ons kijken wat er in de wereld gebeurt. En daarnaast telkens opnieuw de rust, de innerlijke rust betrachten.

Bron: Knack